Kościół garnizonowy, powstały po wojnie trzydziestoletniej, został poważnie zniszczony w 1807 roku. Po wielu latach udało się go dobudować. Za 2 lata będziemy obchodzić 150 rocznicę tej inwestycji. Zapewne w jakiś czas po uruchomieniu kościoła garnizonowego w Twierdzy Kołobrzeg, wybudowano w kościele organy. Konstrukcja wnętrza tego dowodzi. Pierwotnie, od zachodu świątynia była oświetlana poprzez rozetę. Potem, zasłonił ją prospekt organowy. Wszystko wskazuje na to, że to ten, który obecnie znajduje się w świątyni. Początkowo przypuszczałem, że to prospekt powojenny. Jednak ciekawość ks. Piotr Zielińskiego, dyrektora Domu Księży Emerytów, spowodowała, że znalazł on wewnątrz napisy ołówkiem w języki niemieckim. Raczej w czasach polskich tego języka by nie używano… Niestety, nic więcej na temat przedwojennego instrumentu nie wiemy.

Historia organów w kościele Niepokalanego Poczęcia NMP w Kołobrzegu jest ściśle związana z dziejami Parafii św. Marcina, która powstała w sierpniu 1945 roku. Utworzył ją ojciec Polikarp Maciejowski, franciszkanin. Po zakończeniu walk o Kołobrzeg 18 marca 1945, do miasta zaczęli przybywać pionierzy. Obecność katolickiego kapłana niwelowała tymczasowość i niepewność jutra. Zagospodarowano świątynię, która najlepiej się do tego nadawała – nie katolicki kościół św. Marcina przy ul. Zwycięzców, ale właśnie mały kościół nad Parsętą. Jeśli idzie o organy tego kościoła, mamy kilka ciekawych informacji, które zachowały się w prowadzonej przez Ojców Franciszkanów kronice parafialnej.

Pierwszy, 13-głosowy instrument z pneumatyczną trakturą gry, został zainstalowany w 1947 roku. Uroczyście poświęcono go 21 grudnia 1947 roku. Nic więcej na jego temat nie wiemy. Wszystko wskazuje na to, że już wtedy wykorzystano prospekt neogotycki, pytanie jednak, co znajdowało się w środku jest otwarte. Czy całości wykonano nowy instrument, czy adoptowano część starego? W 1961 roku prace remontowe przy organach przeprowadził Fabian Jarzymowski, organmistrz z Gdańska. Wystrojono wszystkie głosy, uruchomiono 2 głosy, których traktura była uszkodzona, wymieniono pogięte piszczałki oraz wstawiono nową, większą dmuchawę. W marcu 1968 roku rozpoczął się kapitalny remont i przebudowa organów. Prace przeprowadzili organmistrzowie z Kartuz: Ryszard Plenikowski i Józef Adamczyk. Nowy, 14-głosowy instrument został poświęcony 23 czerwca 1968 roku.

W ten sposób powstał obecny instrument, o trakturze pneumatycznej. Posiada on 14 głosów, jednak część z nich są transmisjami, a więc wykorzystują piszczałki z innych głosów. Ogólny wolumen brzmieniowy liczy 11 głosów. Przez wiele lat były to jedyne organy piszczałkowe w mieście. Sam prospekt przeszedł w latach dwutysięcznych remont. Odsłonięto spod olejnej farby drewnianą konstrukcję. Podobne prace przeprowadzono w całym kościele.

Obecnie, ze względu na ograniczenie liturgii, trwają prace związane z naprawą uszkodzeń organów. Po ich wykonaniu, instrument zostanie nastrojony. Wkrótce będzie można go usłyszeć na nowo, choć na razie zapewne podczas transmisji mszy świętych, gdyż msze odbywają się bez wiernych.

Robert Dziemba