Ołużna, to niewielka wieś położona ok. 13 km na południe od Kołobrzegu i 3 km od Charzyna. Administracyjnie, miejscowość podlega gminie Gościno. To kolejna wieś z ciekawą, ale nieznaną historią.

Nazwa wsi pojawia się w historiografii w 1260 roku jako Belusna. Później mamy do czynienia z nazwą Wolnosna i Wolnitzna. Pod koniec XIII wieku występuje nazwa Seuelt. Pod koniec XV wieku mamy wieś Zevelde, a w 1618 roku na mapie Lubinusa jest Sehefeld. W 1784 roku ustalono nazwę wsi na Seefeld. Po 1945 roku obowiązywała forma "Ołóżna" a od 1948 roku Ołużna. Dr A. Chludziński podnosi, że ustalenie źródła nazwy jest praktycznie niemożliwe. Jego zdaniem, prawdopodobna nazwa wsi to Oleszna od nazwy drzewa olsza, olcha. Natomiast może być i tak, że nazwa odnosi się do bagnistego terenu, stąd ług i mokradło.

Wieś od zawsze leżała na uboczu, pomiędzy Charzynem a Ząbrowem. Pierwotnie, miejscowość została założona za tzw. brzozami Ołużnej, podmokłym dosyć terenem, który był, jak pisze Manfred Vollack, wielokrotnie zalewany (powódź), w konsekwencji czego, miejscowość została w XVII wieku przeniesiona na tereny nieco wyżej. W 1276 roku wieś pojawia się w dokumencie potwierdzającym jej należność do kanoników kołobrzeskich. W kolejnych latach następowały zmiany własnościowe w zakresie miejscowości, natomiast w 1462 roku została niemal całkowicie zniszczona podczas tzw. wojny kołobrzesko-biskupiej. Próbowano ją odtworzyć, ale dopiero wsparcie biskupa kamieńskiego Martina Karitha, wcześniej kołobrzeskiego proboszcza, zmieniło sytuację. Po porozumieniu z kapitułą kołobrzeską, wsparł odbudowę z własnego budżetu, ale pod warunkiem pobierania całości dochodów z Ołużnej. Już w okresie reformacji doszło do sporu o granice wsi, który zakończono 29.08.1570 roku.

Nie ma informacji o zniszczeniach wsi w okresie wojny trzydziestoletniej czy wojny siedmioletniej. Wiadomo jednak, że w połowie XVII wieku mieszkańcy mieli coraz większe problemy z zalewaniem obszaru wiejskiego z Czarnym Jeziorem, ale bezskutecznie. Ostatecznie, obszar wsi uległ zmianie, o czym już pisałem.

W 1780 roku Ołużną zamieszkuje 7 rolników. Znajduje się tu 19 gospodarstw i 19 kominków. Łącznie, mieszkało tu około 150 osób. W kolejnych latach XIX wieku liczba ta oscylowała wokół nieco ponad 300 mieszkańców, aby w 1925 roku osiągnąć 331 osób. W 1939 roku mieszkało tu tylko 287 mieszkańców. Wpływ na rozwój wsi miała kasata kapituły kołobrzeskiej w 1811 roku, a następnie przeprowadzone reformy pruskie. Co prawda, ze względu na swoje położenie, Ołużna nie mogła liczyć na rozwój na poziomie większych miejscowości. W dodatku, w 1892 roku wybuchł tam poważny pożar, który dokonał dużych uszkodzeń. Jak podaje M. Vollack, mieszkańcy szybko się po tym podnieśli i odbudowali swoje włości, nawet lepsze, niż do tej pory były. Pod koniec XIX wieku przez Ząbrowo poprowadzono kolej wąskotorową, łączącą Kołobrzeg z Gościnem, a przed wybuchem I wojny światowej wybrukowano drogę do Ząbrowa. Większe reformy administracyjne poprowadzono dopiero pod koniec lat 20-stych XX wieku, ale zbiegły się one z ogłoszono wkrótce militaryzacją III Rzeszy.

M. Vollack opisuje w jaki sposób w Ołużnej kształcono dzieci. Do 1821 roku nie było tu szkoły. Nauczyciel, który kształcił uczniów, co tydzień zmieniał miejsce swojego pobytu i wyżywienia. Ten, kto gościł nauczyciela przez tydzień, był zwolniony z opłat za jedno dziecko, przez dwa tygodnie za dwoje dzieci, itd. Dla tutejszych gospodarzy było to wygodne rozwiązanie, natomiast miało to wpływ z drugiej strony na fakt, że wynagrodzenie osoby prowadzącej zajęcia było niskie. Budynek szkoły miał powstać w 1821 roku na działce podarowanej przez rząd. W Ołużnej pracowała wówczas nauczycielka, która tym samym otrzymała mieszkanie. Jak pisze Vollack, do tego czasu była to jedyna "bezdomna osoba we wsi". Kolejny budynek szkolny, jednoklasowy, powstał w 1927 roku. W 1939 roku w Ołużnej uczyło się 37 dzieci.

Kościołowi, który funkcjonował we wsi, poświęcę odrębny artykuł, który ukaże się już 3 maja.

Robert Dziemba