Tym razem, opisując historię poszczególnych miejscowości ziemi kołobrzeskiej, pozostajemy głęboko na południu obecnych granic powiatu kołobrzeskiego. Pamiętać przy tym należy, że przedwojenny powiat kołobrzesko-karliński miał o większe granice. Dziś opiszę historię Rymania, bazując, co przypominam w zakresie cyklu poświęconego wsi kołobrzeskiej, na książce Manfreda Vollacka "Das Kolberger Land".

W ubiegłym roku, historię ziemi rymańskiej w okresie średniowiecza świetnie opisał w "Roczniku Kołobrzeskim" Andrzej Kuczkowski (przeczytaj). Dzieje średniowieczne tego terenu są niezwykle ważne i to z dwóch powodów: po pierwsze, zaludnienia tego obszaru i funkcjonowania tu gospodarki, a po drugie, sprawnie funkcjonująca wieś stanowiła zaplecze żywnościowe księstwa. Część wsi gminy Rymań wzmiankowana jest jeszcze w XII wieku, a więc w okresie zaludniania Pomorza. Sieć osadnicza była tu budowana o nadania klasztorne, najpierw dla klasztoru w szwedzkim Lund, a po jej niepowodzeniu, dla klasztoru premonstatensów z Mariëngaarde. W dokumentach widzimy Jarkowo, Drozdowo czy Kinowo, a później też Gorawino. W 1224 roku pojawia się zapis o terenie pomiędzy wsiami, zwanym pustkowiem Riman. Natomiast w dokumencie z 11 kwietnia 1269 roku, w którym książę Barnim I potwierdza dawne nadania klasztorowi w Białobokach, pojawia się puszcza Riman i wieś Rymań. Na tej podstawie można wnioskować, że w okolicach kształtowania się lokacyjnego miasta Kołobrzeg, zapewne istniała już wieś zwana dziś Rymaniem.

W 1240 roku mamy zapiś Riman, w 1310 - Ryman. W dokumencie z 1310 roku pojawia się jednak Roman i tak też jest u Lubinusa. Pod koniec XVIII wieku występuje nazwa Rohman, a w 1784 - Romahn. Dr A. Chludziński wskazuje, że nazwa wsi pochodzi od nazwy osobowej Ryman, a ta od nazwy, którą przetłumaczylibyśmy jako "nadreńczyk". Po wojnie, nazwa nawiązywała do tej z okresu przedwojennego i tak powstał Romanów. W 1948 roku znowu pojawiła się nazwa Rymań, obowiązująca do dnia dzisiejszego.

Rymań powstał jako dwurzędowa wieś uliczna, przy czym Vollack wyróżnia w jej przeobrażeniach także okres dworski. Wieś znajduje się ok. 32 kilometry na południowy zachód od Kołobrzegu. Niemiecki historyk wskazywał, że być może ujawnione w XIX wieku pozostałości zabudowy średniowiecznej należą do domniemanego zamku rodu Manteufflów. W Rymaniu w okresie średniowiecza znajdowała się kaplica, ale nie było tu parafii. Ta podlegała Kinowu, gdy biskup kamieński w 1310 roku ufundował tam kościół. Nie ma więcej interesujących wzmianek dotyczących tej wsi z okresu średniowiecza. Po okresie reformacji mowa jest o dziedzictwie Menteufflów. Rymań pozostał we władaniu tego rodu do połowy XVIII wieku. Wówczas, nabył ją tajny radca von Seld. W 1748 roku wieś zakupił Wilhelm Christoph von Wriechen. W 1851 roku właścicielem Rymania został Alexander Andrae, a potem Julius Hoffmann.

Położenie Rymania z dala od Kołobrzegu spowodowało, że wieś znajdowała się z dala od Kołobrzegu i jego fortyfikacji, a tym samym zawierucha wojenna nie spowodowała tu takich spustoszeń, a przynajmniej nie ma na ten temat informacji. W 1780 roku mieszkało 161 osób w 23 domostwach. W kolejnych latach liczby te praktycznie nie rosły, ale wszystko zmieniło się wraz ze zmianami polityczno-gospodarczymi z początku XIX wieku w Prusach, które wpłynęły na rozwój tych ziem. W 1855 roku w Rymaniu mieszka już 325 osób, a w 1861 roku 465 mieszkańców. Ten poziom utrzymał się do końca XIX wieku. Rymań przeżywał w tym czasie rozwój. Wpływa na to przede wszystkim komunikacja, budowa dróg i kolei żelaznej. Droga łącząca Rymań ze Szczecinem i Koszalinem powstała po 1830 roku. Następnie powstała droga wiejska łącząca Rymań z Kołobrzegiem. W 1896 roku dotarła tu kolej wąskotorowa, łącząca Rymań z Kołobrzegiem i Gościnem, a także innymi miejscowościami Pomorza. W wyniku przemian społeczno gospodarczych, wieś została przebudowana i oparta na nowym układzie, z XIX-wiecznym kościołem w centrum, przebudowanym w XIX wieku. Znajdowało się tam historycznej wyposażenie, w tym krucyfiks z XIV wieku, który obecnie znajduje się w bazylice w Kołobrzegu (przeczytaj). W 1934 roku zbudowano nowy kościół.

Jeśli idzie o gospodarkę, to w XIX wieku stopniowo spadała tu powierzchnia gruntów ornych. Gleby były słabe. Uprawiano tu generalnie ziemniaki i roślin pastewne. Hodowla opierała się na trzodzie chlewnej. Przed wojną, Rymań miał stację kolejki wąskotorowej, łącze telefoniczne wraz z pocztą, gabinet lekarski, dwie piekarnie, drogerię, sklepy, ale także młyn, czy zegarmistrza, dentystę oraz fabrykę krochmalu. Działała tu mleczarnia i duże gospodarstwo wiejskie. Szkoła powstała przed I wojną światową. Były tu 4 klasy i mieszkania dla dwóch nauczycieli. W 1939 roku uczyło się tu 120 dzieci.

Robert Dziemba
Na zdjęciu: stacja wąskotorówki, Fot. arch. M. Vollacka.